"Onze grootste uitdaging ligt in de ruimtelijke puzzel"

Splitsingspuntengebied - bron: Rijkswaterstaat

31 maart 2025

Praktijk als kompas voor rivierenbeleid

Op naar een gebiedsgerichte aanpak voor het Rijngebied

Door klimaatverandering hebben we in het Rijngebied vaker te maken met extremer hoogwater en langduriger laagwater. Als Rijnpartners focussen wij in Deltaprogramma Rijn dus op waterveiligheid en dat er voldoende zoetwater beschikbaar blijft. Maar er is meer nodig. Wat we gaan doen om de Rijntakken en het omliggende gebied toekomstbestendig in te richten, staat in de Voorkeursstrategie Rijn 2027-2033, die in het voorjaar van 2026 klaar is. Op 16 april worden betrokkenen, belanghebbenden en geïnteresseerden op de Rijndag bijgepraat en gaan we met elkaar in gesprek over hoe we regionale opgaven in ons Rijngebied en landelijke beleidskeuzes voor een toekomstbestendig riviersysteem bij elkaar brengen in Deltaprogramma Rijn.

Deltaprogramma Rijn verbindt Rijk, provincies, waterschappen, riviergemeenten en maatschappelijke organisaties met elkaar. Als een van de gebiedsprogramma’s binnen het Nationaal Deltaprogramma, maken wij een Voorkeursstrategie Rijn, als input voor de bijstelling van het landelijke Deltaprogramma 2027-2033.

Wat belangrijk is voor ons Rijngebied nemen wij ook mee in partnerprogramma Ruimte voor de Rivier 2.0, zodat dit wordt meegewogen in het landelijke rivierenbeleid. Het landelijke rivierenbeleid én de adviezen uit het Nationaal Deltaprogramma, vertalen wij vervolgens in een gebiedsgerichte aanpak voor het Rijngebied voor de komende jaren.

Samengevat zoeken wij als Rijnpartners naar samenhangende en toekomstbestendige oplossingen voor waterveiligheid en zoetwaterbeschikbaarheid en kijken ook naar de ruimtelijke aanpassingen die hiervoor nodig zijn, rekening houdend met de bevaarbaarheid van de rivier, natuur en ecologische waterkwaliteit, ruimtelijke en economische ontwikkeling en ruimtelijke kwaliteit.

Voorkeursstrategie in het kort

In de Voorkeursstrategie Rijn beschrijven wij:

Hoe de Waal-Merwede, de Nederrijn-Lek en de IJssel en omliggende gebieden er in 2100 uitzien en functioneren;
Hoe we daar vanuit Ruimte voor de Rivier 2.0 en het Deltaprogramma naartoe werken;
Welke type maatregelen, onderzoeken of projecten hiervoor nodig zijn in 2027-2033;
Wat dit in en voor het Rijngebied vraagt aan organisatie, samenwerking, afspraken en financiering.

Wat moet meer aandacht krijgen?

Vorig jaar hebben we als Rijnpartners in beeld gebracht wat mogelijke aanpassingen en nieuwe aandachtspunten moeten zijn in onze aanpak. Zo heeft het samenspel tussen het hoofdwatersysteem (Rijn) en het regionale watersysteem in het Rijngebied bijvoorbeeld meer aandacht nodig.

Ook moeten we ons niet alleen op waterveiligheid richten, maar bijvoorbeeld ook op zoetwaterbeschikbaarheid en een goede waterverdeling in drogere tijden.

Rijndag: actuele stand van zaken!

Op de Rijndag worden deelnemers bijgepraat over de actuele stand van zaken. Dan is na een stuurgroepbesluit van Ruimte voor de Rivier 2.0 op 10 april namelijk meer bekend over de vertrekpunten voor onze volgende fase: oplossingsrichtingen toetsen in de praktijk. Dit gaan wij in ons Rijngebied onder meer doen in het splitsingspuntengebied.

Denk voor de rivierbodem aan alternatieven om de rivierbodemligging terug te krijgen naar het gewenste niveau. Wat is de ruimtelijke impact van scenario’s en wat betekent dit voor de uitvoerbaarheid en inpasbaarheid van alternatieven. Kúnnen we deze alternatieven ook echt uitvoeren?

Voor waterafvoercapaciteit zullen we aan de slag gaan met toetsing van alternatieven voor de aanleg van dijken, rivierverruiming en een combinatie van die twee. Ook hiervoor is de vraag wat de consequenties voor de uitvoerbaarheid zijn van de verschillende mogelijke oplossingsrichtingen.

Vertaling landelijke keuzes in het Rijngebied: wat gaan we doen?

Deltaprogramma Rijn gaat aan de slag met de vertaling van de landelijke keuzes in het Rijngebied. Wat gaan we doen?

Afvoerverdeling

Welke ingrepen zijn nodig om de gekozen waterverdeling te realiseren en in balans te houden?

Ruimtebeslag

Hoeveel ruimte vragen de beleidskeuzes voor rivierbodemligging en afvoercapaciteit in het Rijngebied en op welke locaties vooral?

Regionale impact en hotspots in beeld

Wat is de impact van landelijke riviersysteemkeuzes in ons Rijngebied? En wat zijn ‘hotspots’ om rekening mee te houden in onze Voorkeursstrategie Rijn? Denk aan locaties die nu in beeld zijn voor woningbouw. Kan dat zo blijven? Of kan dat wel, maar dan wel rekening houdend met de ruimte die de rivier vraagt? En: welke aanpassingen vragen de beleidskeuzes bijvoorbeeld van het regionale watersysteem?

Kansen en knelpunten op tafel

We brengen momenteel in beeld wat relevante regionale of lokale (ruimtelijke) visies, initiatieven, uitdagingen en ontwikkelingen zijn in het Rijngebied. Dit helpt scherper te krijgen waar maatregelen elkaar versterken en waar mogelijk spanning of knelpunten ontstaan.

Grootste uitdaging: ruimtelijke puzzel

Onze grootste uitdaging ligt in de ruimtelijke puzzel: niet alles is mogelijk. Al in 2026 moeten duidelijke keuzes worden gemaakt over het ruimtegebruik, zowel binnen als buiten de dijken. Een samenhangende aanpak is dus noodzakelijk: we moeten waterveiligheid, zoetwaterbeschikbaarheid en ruimtelijke aanpassingen slim combineren. En rekening houden met de bevaarbaarheid, natuurontwikkeling, economische en ruimtelijke groei en de samenhang met ruimtelijke opgaven buiten de rivierenprogramma’s, zoals woningbouw en de landbouw- en energietransitie.