12 november 2025

Impressie: gebiedsconferentie IJssel in Perspectief

Op 6 november kwamen vertegenwoordigers van provincies, waterschappen, riviergemeenten, maatschappelijke organisaties en het Rijk in Villa Veertien aan de IJssel in Dieren samen tijdens de Gebiedsconferentie IJssel in Perspectief. Een waardevolle dag waarop landelijke en regionale ontwikkelingen samenkwamen en we als regio belangrijke stappen hebben gezet richting een toekomstbestendig IJsselgebied in 2100 en verder.

De opbrengst van deze middag landt in het Regionaal Perspectief Rijngebied: onze regionale lange termijn koers en agendering voor de landelijke gesprekstafels.

Regionaal Perspectief biedt totaalbeeld

De middag begon met een presentatie van Tom Radstaak van Deltaprogramma Rijn over de stand van denken van het Regionaal Perspectief Rijngebied. Wat kan het perspectief betekenen voor de IJssel: een gezamenlijke regionale koers die richting geeft aan keuzes in het gebied én adviezen en een voorstel inbrengt voor de gesprekken aan landelijke tafels.

In het Regionaal Perspectief komen landelijke, regionale en lokale opgaven die een relatie met de rivier hebben samen. De afgelopen maanden is in werksessies al veel opgehaald. Tijdens de gebiedsconferentie is een eerste beeld hiervan geschetst, met ook de belangrijkste clusters: plekken waar veel opgaven samenkomen en waar we in het vervolgproces van het Perspectief extra aandacht aan geven.

Ook stonden we stil bij de landelijke ontwikkelingen die het speelveld mede bepalen, zoals Ruimte voor de Rivier 2.0, de Nota Ruimte, de NOVEX-gebieden en het Nationaal Deltaprogramma. Met in het bijzonder het Deltaprogramma Zoetwater, waarin wordt gekeken naar de verdeling van water bij droogte.

Deelsessies: in gesprek over samenhang, samenwerking en het benutten van gebiedskracht

Vervolgens gingen we in deelsessies uit elkaar. Om te toetsen of de opgaven voor zover we ze nu kunnen weten in beeld hebben voor de IJssel, het Pannerdensch Kanaal, de Vecht, het Zwarte Water, de Keteldelta en de omliggende gebieden. We keken naar de betekenis van deze opgaven, waar kansen liggen deze slim te combineren, of waar opgaven juist schuren. En wat is ervoor nodig om de komende decennia succesvol samen te werken aan een toekomstbestendig IJsselgebied?

Behoefte aan samenhang en integrale organisatie

Er werd uitvoerig gesproken over de veelheid aan ruimtelijke en wateropgaven die op de IJssel afkomen: waterveiligheid, droogte, ecologische waterkwaliteit, landbouw, woningbouw, recreatie en scheepvaart en de bereikbaarheid van havens.

Een rode draad in de gesprekken was de behoefte aan het beter verbinden van beleid, betere samenhang tussen de verschillende programma’s en initiatieven en de afstemming van afwegingen voor de verschillende Rijntakken. Belangrijk aandachtspunt: de huidige sectorale organisatie - zowel binnen gemeenten, provincies als landelijke programma’s - bemoeilijkt integrale gebiedsontwikkeling.

Ook de koppeling tussen korte en lange termijn kwam nadrukkelijk naar voren. Realistische tijdlijnen en een goed uitlegbaar verhaal geven houvast en vergroten het draagvlak, zowel bestuurlijk als bij bewoners.

Duidelijkheid en perspectief

Duidelijk is dat de landelijke, regionale en lokale opgaven ruimte vragen en dat keuzes nodig zijn. Binnen Ruimte voor de Rivier 2.0 (RvdR2.0) is medio 2026 besluitvorming gepland over de beleidskeuzes, waaronder de benodigde ruimte langs de IJssel. Vanuit Deltaprogramma Rijn leveren we daarvoor onze regionale inbreng via het Regionaal Perspectief Rijngebied. Op de gebiedsconferentie werd door RvdR2.0 tijdens het ochtendgedeelte alvast een eerste beeld met gemeenten gedeeld. RvdR2.0 informeert betrokkenen de komende tijd op verschillende momenten over het vervolg. 

De aanwezige gemeenten begrijpen dat er ruimte nodig is voor maatregelen voor waterveiligheid. Tegelijk zorgen reserveringen ook voor onzekerheid bij gebiedsontwikkeling en landbouw. Plannen komen stil te liggen, zonder duidelijkheid over het vervolg of de mogelijkheden voor ontwikkeling. Deelnemers vroegen daarom om heldere en stabiele keuzes: afspraken over benodigde ruimte moeten niet voortdurend veranderen, maar houvast bieden. Ook pleitten zij voor duidelijke communicatie en gezamenlijke ontwerpsessies, waarin partijen verkennen hoe gereserveerde gebieden niet alleen een beperking vormen, maar juist ook kansen kunnen bieden voor toekomstige ontwikkeling en kwaliteit.

Helder eigenaarschap en regie op het juiste schaalniveau

Er is uitgebreid gesproken over hoe nationale, regionale en lokale belangen samenkomen. Daarbij werd benadrukt dat goede samenwerking vraagt om over grenzen van afzonderlijke belangen heen te stappen en als één overheid richting het Rijk op te treden.Transparantie, uitlegbaarheid en een eerlijke verdeling van opgaven en keuzes werden daarbij genoemd als belangrijke waarden.

Openheid over nut, noodzaak en consequenties helpt om besluiten begrijpelijk te maken. Zowel bestuurlijk als richting bewoners. Daarbij gaat het om het niet afwentelen van effecten tussen gebieden (stroomopwaarts en stroomafwaarts, binnen- en buitendijks, tussen stad en platteland) én tussen generaties. In lijn met het principe van water en bodem sturend werken. Ook werd het Rijk gevraagd om objectieve vergelijkbaarheid tussen riviertrajecten (“waarom hier een maatregel en niet elders?”) en om het expliciet durven kiezen, ook als dat betekent dat ergens juist géén maatregel wordt genomen. 

Deelnemers pleitten voor helder eigenaarschap en regie op het juiste schaalniveau en voor eerlijk delen van lusten en lasten. Vroegtijdige participatie en het benutten van gebiedskennis werden daarbij breed gedeeld als succesfactoren. Ook werd het belang benadrukt van duidelijke communicatie over de gemaakte keuzes én van het vertellen van één gezamenlijk verhaal namens alle betrokken overheden.

Belang van ontwerpend onderzoeken

Meerdere deelnemers spraken zich uit voor ‘ontwerpend onderzoeken’: niet alleen plannen op kaartlagen stapelen, maar al in een vroeg stadium samen scenario’s en schetsen uitwerken. Zo kunnen kansen en beperkingen voor functies als wonen, recreatie, landbouw en water ruimtelijk worden verkend en verbonden, in plaats van dat beperkingen zonder perspectief worden opgelegd. Dit integraal ontwerpproces helpt om keuzes en consequenties zichtbaar te maken en kreeg brede steun.

Positie van het landelijk gebied

Een belangrijk aandachtspunt was het landelijk gebied, waaronder de landbouw en de zoetwaterregio’s. De landbouwsector wees op het belang van voldoende water van goede kwaliteit, zeker bij toenemende droogte en de groeiende druk op ruimte en water. Daarbij werd gepleit om niet alleen vanuit het hoofdsysteem van de rivier te denken, maar juist ook vanuit de samenhang met regionale en lokale watersystemen. De afstemming tussen de ‘sponsstrategie’ (water vasthouden in het gebied), landbouw, drinkwater en natuur werd gezien als cruciaal voor toekomstbestendig landgebruik.

Splitsingspuntengebied: sleutel in het riviersysteem

In de gesprekken kwam ook het belang van het Splitsingspuntengebied nadrukkelijk aan bod: een sleutel in het functioneren van het hele riviersysteem. Keuzes die hier worden gemaakt, hebben directe gevolgen voor waterveiligheid, droogte, scheepvaart en ecologie elders in het rivierengebied. De samenhang tussen hoogwaterveiligheid, laagwaterproblematiek en zoetwaterbeschikbaarheid vraagt om een integrale aanpak en een zorgvuldige afweging van belangen.

Voor het Splitsingspuntengebied loopt een aparte gebiedsuitwerking binnen Ruimte voor de Rivier 2.0, waarin de maakbaarheid en haalbaarheid onderzocht wordt van maatregelen van de beleidskeuzes Afvoer & Ruimte en Bodemligging. De resultaten worden begin 2026 aangeboden aan de stuurgroep Ruimte voor de Rivier 2.0. Tijdens de conferentie is het belang benadrukt van een goede afstemming tussen deze gebiedsuitwerking en Deltaprogramma Rijn met het Regionaal Perspectief. Die afstemming is er volop. In het Regionaal Perspectief duiden wij bovendien de onderzoeksresultaten uit de gebiedsuitwerking verder op de betekenis voor het Rijngebied: waar liggen kansen en waar gaat het schuren.

Regio Stedendriehoek: gezamenlijke regie

Binnen de Regio Stedendriehoek klonk een duidelijke oproep tot meer gezamenlijke regie en afstemming. Juist hier komen veel opgaven en belangen samen in het Ontwikkelperspectief 2050: stedelijke ontwikkeling, groene uitlopers, recreatie, woningbouw, infrastructuur en waterveiligheid. Door als één overheid op te treden en een breed afgestemd regionaal perspectief te ontwikkelen, kan de regio met een duidelijk en gedragen bod richting het Rijk stappen zetten en in gesprek gaan over de bestaande reserveringen en het zoekgebied voor nieuwe reserveringen. Versnelling in het overleg en verdere versterking van de bestuurlijke samenwerking werden daarbij als noodzakelijk gezien om tijdig invloed uit te oefenen op landelijke keuzes.

Een soortgelijke Rijk-regiostrategie wordt op meerdere plekken uitgewerkt, zoals in het Perspectief IJssel-Vechtdelta.

Rijke inbreng voor Regionaal Perspectief Rijngebied

De deelsessies leverden een rijk palet aan inzichten op. Van kansen en schuurpunten tot concrete suggesties voor samenwerking en uitvoering. Deze opbrengsten worden verwerkt in het Regionaal Perspectief Rijngebied Deel 1, dat eind januari 2026 door de regionale leden van het Bestuurlijk Platform Rijn wordt vastgesteld. (Lees meer over de verschillende delen van het Regionaal Perspectief).